Op 4 oktober is het 350 jaar geleden dat Rembrandt stierf. Even rekenen… inderdaad, in het jaar 1669. Mijn eerste gedachte was: ik heb niet zo veel met Rembrandt. Nou ja, behalve dan het Rembrandt-licht, want dat kent iedere portretfotograaf. Dat is wanneer je het licht schuin van voren laat komen, zodat één kant van het gezicht wordt belicht en op de andere kant, de schaduwwang, nog nét een driehoekje van licht is te zien. Door het spel van licht en donker krijgt het gezicht diepte en komt het tot leven.

In mijn geheugen zitten stoffige herinneringen aan musea met zalen vol donkere schilderijen. Oh ja, en een wat scherpere herinnering aan die ene keer toen vader me meenam naar het Rijksmuseum om de Nachtwacht te zien. Er hingen veel gezichten van mensen met van die grote kragen. Ik stond met mijn neus bij één van die schilderijen en zag dat de kraag van dichtbij alleen maar bestond uit losse verfstreepjes, slordig door elkaar. Ik ging achteruit en de streepjes losten op in een illusie van een doorschijnende kanten kraag. Dichtbij, en weer veraf; ik wilde precies weten op welke afstand de losse streepjes een kraag werden. Het gaf een magisch gevoel, en dat iemand zoiets wist te maken vond ik wel echte kunst.

Nou vooruit, Rembrandt kon ook wel treffend echte mensen schilderen. Mensen van de straat met allerlei onvolkomenheden zoals bochels en pukkels en waterige oudemannetjesogen. Dat werd in die tijd nog niet zo veel gedaan. Onlangs was ik bij de tentoonstelling van Caravaggio in Utrecht. Deze Italiaanse schilder leefde van 1571 en 1610 – juist iets eerder dan Rembrandt. Ook hij schilderde al echte mensen en ook hij maakte prachtig gebruik van licht dat door een lamp wordt uitgestraald, door ramen binnenvalt of simpelweg van boven komt. De tentoonstelling liet goed zien hoe Utrechtse schilders werden beïnvloed door Carvaggio en zijn stijl overnamen. Over zijn betekenis voor Rembrandt lees ik vooral onzekerheid: ze hebben elkaar nooit ontmoet, misschien is Rembrandt indirect beïnvloed via de Utrechtse kunstenaars, wie weet?

In mijn jonge jaren heb ik gestudeerd in de Jodenbreestraat, tegenover de plek waar hij twintig jaar heeft gewoond en zijn Amsterdamse atelier hield. Er is nu een museum gevestigd, het Rembrandt huis. En zoals dat gaat met musea dichtbij: ik moet bekennen dat ik daar nog nooit ben geweest. Bij deze beloof ik plechtig aan de lezers dat ik dat nog dit jaar zal goedmaken. Want inmiddels weet ik dat ik wel degelijk iets heb met Rembrandt. Met zijn illusies, met zijn mensen en vooral met zijn licht.

Jouw eigen Rembrandt portret!

Speciaal vanwege de 350^e sterfdag van Rembrandt heb ik een aanbieding: je kunt jouw portret met Rembrandt licht laten maken voor slechts €49. Als je wilt zelfs met zo’n mooie kraag!

Klik hier als je meer wilt weten over deze actie.