Het leukste van Photoshop vind ik de droomwerelden die je kunt creëren. Zonder enige moeite knip en plak je dingen bij elkaar of krijgen mensen kleding of make-up die ze tijdens de opname helemaal niet droegen. Is het erg om een foto te manipuleren? Zolang je niet beweert dat je de werkelijkheid weergeeft, vind ik van niet.

En toch… wat is dat eigenlijk, de werkelijkheid weergeven? Elke taalwetenschapper kan je vertellen dat er nauwelijks een werkelijkheid bestaat; dat de werkelijkheid telkens opnieuw wordt gereconstrueerd met woorden, teksten die we kiezen om onze verhalen te vertellen. Hetzelfde geldt voor beelden: met de beelden vertellen we verhalen, en soms doen we alsof die verhalen de werkelijkheid zijn. Ergens ligt natuurlijke een grens als je te kwader trouw mensen misleidt. Google maar eens op ‘ethiek in de fotografie’.

Ook bij portretfotografie kom je dit soort vragen tegen. Bijvoorbeeld met het ‘mooier maken’ van gezichten. Sommige mensen hebben er geen enkel probleem met rimpels, pukkeltjes of haartjes waar ze ongewenst zijn. Ik vind dat mooi. Mensen zijn niet van plastic, en oneffenheden geven een gezicht karakter. Andere mensen gruwelen ervan, en dat snap ik. Gelukkig is het geen enkele moeite om zo nu en dan wat details te verdoezelen. Maar je kunt daarmee ook te ver gaan, merkte ik. Een portretfoto van mijn schoonzus had ik voor de aardigheid bewerkt tot een soort glossy schilderij uit de vorige eeuw. Prachtig hoor, ze leek wel weer 18 jaar zonder één rimpeltje. Ik vroeg of schoonzus en broer de bewerkte foto als verhuiscadeau op canvas wilden. “Nee,” antwoordde mijn broer. “Het is heel kunstig hoor, maar dit is haar gewoon niet, en waarom zou ik een vreemde aan de muur hangen?” En daar had hij natuurlijk helemaal gelijk in.

Nou goed, dit model met bloemen spreekt voor zich. Van A tot Z gemanipuleerd. Zelfs de oogschaduw…